Thuốc Methylphenidate

Thuốc Methylphenidate là gì | Dạng thuốc| Chỉ định | Liều dùng | Quá liều | Chống chỉ định | Tác dụng phụ | Lưu ý | Tương tác | Bảo quản | Dược lý | Dược động học

Thuốc Methylphenidate là gì? Tác dụng thuốc Methylphenidate, cách dùng, liều dùng, công dụng? Hướng dẫn sử dụng thuốc Methylphenidate bao gồm chỉ định, chống chỉ định, tác dụng, tác dụng phụ và các lưu ý khi dùng thuốc Methylphenidate. Thông tin dưới đây được biên tập và tổng hợp từ Dược thư quốc gia Việt Nam - Bộ Y tế mới nhất, Thuốc biệt dược và các nguồn uy tín khác.

Methylphenidate là thuốc gì?

Thuốc Methylphenidate là Thuốc hướng tâm thần. Thuốc Methylphenidate chứa thành phần Methylphenidate và được đóng gói dưới dạng Concerta, Concerta 18mg , Concerta 27mg, Concerta 36mg, Concerta 54mg

   

Thuốc gốc	Thuốc Methylphenidate ®
Nhóm thuốc	Thuốc hướng tâm thần
Thành phần	Methylphenidate
Dạng thuốc	Concerta, Concerta 18mg , Concerta 27mg, Concerta 36mg, Concerta 54mg
Tên biệt dược	Methylphenidat
Biệt dược mới	Aptensio XR, Concerta, Metadate CD, Metadate ER

Dạng thuốc và hàm lượng

Những dạng và hàm lượng thuốc Methylphenidate

Thuốc Methylphenidate: Concerta, Concerta 18mg , Concerta 27mg, Concerta 36mg, Concerta 54mg

Chỉ định

Đối tượng sử dụng thuốc Methylphenidate

Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) trên trẻ em và thanh thiếu niên từ 6-17 tuổi và trên người lớn từ 18-65 tuổi được chẩn đoán là ADHD theo DSM-IV (trừ bệnh nhân có triệu chứng thứ phát với yếu tố môi trường &/hoặc rối loạn tâm thần tiên phát, bao gồm loạn thần).

Tuân thủ sử dụng thuốc theo đúng chỉ định(công dụng, chức năng cho đối tượng nào) ghi trên tờ hướng dẫn sử dụng thuốc Methylphenidate hoặc tờ kê đơn thuốc của bác sĩ.

Liều dùng và cách dùng

Liều dùng Methylphenidate

Mới dùng Methylphenidate:

– Trẻ 6-12 tuổi: khởi đầu 18 mg/ngày, khoảng liều 18-54 mg/ngày

-Thiếu niên 13-17 tuổi: khởi đầu 18 mg/ngày, khoảng liều 18-72 mg/ngày (không quá 2 mg/kg/ngày)

– Người lớn 18-65 tuổi : khởi đầu 18 mg hoặc 36 mg/ngày, khoảng liều 18-72 mg/ngày. Đang dùng Methylphenidate khác (10-60 mg/ngày chia 2-3 lần) chuyển sang Concerta: khởi đầu 18 mg/ngày (nếu đang dùng Methylphenidate loại 5mg, ngày 2 hoặc 3 lần) hoặc 36 mg/ngày (nếu đang dùng Methylphenidate loại 10mg, ngày 2 hoặc 3 lần) hoặc 54 mg/ngày (nếu đang dùng Methylphenidate loại 15mg, ngày 2 hoặc 3 lần) hoặc 72 mg/ngày (nếu đang dùng Methylphenidate loại 20mg, ngày 2 hoặc 3 lần); không quá 72 mg/ngày.

Chỉnh liều: nếu không đạt đáp ứng tối ưu ở mức liều thấp hơn: tăng thêm 18 mg trong khoảng mỗi tuần, nếu có triệu chứng dội ngược hoặc tác dụng ngoại ý xảy ra: giảm liều; hoặc nếu cần, phải ngừng thuốc.

Nếu không cải thiện sau khi chỉnh liều thích hợp qua 1 tháng: ngưng thuốc. Không khuyến cáo liều hàng ngày > 54mg ở trẻ em, > 72mg ở thanh thiếu niên và người lớn.

Cách dùng

Có thể dùng lúc đói hoặc no: Nuốt nguyên viên với một cốc nước (không nhai, chia nhỏ hoặc nghiền nhỏ), ngày 1 lần vào buổi sáng có ăn sáng hoặc không.

– Methylphenidat sử dụng với liệu lượng không hợp lý có thể gây nghiện, thậm chí tử vong do tác dụng phụ trên tim, vì vậy vấn đề về liều lượng cần đặc biệt lưu ý.

Thông thường các bác sĩ sẽ chỉ định với liều thấp sau đó tăng dần lên để tìm ra liều đáp ứng tốt nhất, người bệnh cũng như gia đình nên lưu ý cho con mình sử dụng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ.

– Nên dùng thuốc vào buổi sáng sớm, không chỉ để phát huy được hiệu quả cao nhất mà sử dụng thuốc vào buổi sáng còn giúp ngăn ngừa các tác dụng phụ liên quan tới giấc ngủ.

– Với dạng viên thuốc giải phóng kéo dài, không nên cho trẻ nhai, nghiền nát hay bẻ vỡ viên thuốc. Có thể dụng trước hoặc sau an

– Với dạng thuốc nhai thì lại đòi hỏi phải nhai kỹ trước khi nuốt. Lưu ý đọc kỹ tờ hướng dẫn sử dụng bởi vì một số biệt dược của Methylphenidat phải được uống trước khi ăn ít nhất 30 phút.

– Với dạng thuốc siro, cần đong bằng dụng cụ chia liều sẵn, không nên áng khoảng để sử dụng, lưu ý lắc kỹ trước khi dùng.

– Nếu phải thực hiện loại phẫu thuật nào đó hãy trao đổi với bác sĩ để có thể tạm thời dùng thuốc trong một khoảng thời gian nhất định.

Phải làm sao nếu quên một lần uống thuốc?
Nếu bạn lỡ quên một liều hãy sử dụng ngay khi nhớ ra và hãy bỏ qua liều đó nếu đã muộn hơn 6h chiều.

Nên tránh những gì khi sử dụng Methylphenidate?
Với những trường hợp mắc chứng tăng động ở tuổi trưởng thành, cần tránh uống rượu trong thời gian sử dụng Methylphenidate, đặc biệt là dạng phóng thích kéo dài bởi vì rượu có thể khiến thuốc giải phóng và máu rất nhanh làm tăng nguy cơ quá liều.

Thuốc có thể làm giảm suy nghĩ và chậm phản ứng, người bệnh cần phải cảnh giác nếu phải lái xe hoặc làm bất cứ điều gì đòi hỏi sự tập trung cao độ.

Cần áp dụng chính xác liều dùng thuốc Methylphenidate ghi trên bao bì, tờ hướng dẫn sử dụng thuốc hoặc chỉ dẫn của bác sĩ, dược sĩ. Không tự ý tính toán, áp dụng hoặc thay đổi liều dùng.

Quá liều, quên liều và xử trí

Nên làm gì trong trường hợp quá liều thuốc Methylphenidate

Những loại thuốc kê đơn cần phải có đơn thuốc của bác sĩ hoặc dược sĩ. Những loại thuốc không kê đơn cần có tờ hướng dẫn sử dụng từ nhà sản xuất. Đọc kỹ và làm theo chính xác liều dùng ghi trên tờ đơn thuốc hoặc tờ hướng dẫn sử dụng thuốc. Khi dùng quá liều thuốc Methylphenidate cần dừng uống, báo ngay cho bác sĩ hoặc dược sĩ khi có các biểu hiện bất thường.

Lưu ý xử lý trong thường hợp quá liều

Những biểu hiện bất thường khi quá liều cần thông báo cho bác sĩ hoặc người phụ trách y tế. Trong trường hợp quá liều thuốc Methylphenidate có các biểu hiện cần phải cấp cứu: Gọi ngay 115 để được hướng dẫn và trợ giúp. Người nhà nên mang theo sổ khám bệnh, tất cả toa thuốc/lọ thuốc đã và đang dùng để các bác sĩ có thể nhanh chóng chẩn đoán và điều trị

Nên làm gì nếu quên một liều thuốc Methylphenidate

Thông thường các thuốc có thể uống trong khoảng 1-2 giờ so với quy định trong đơn thuốc. Trừ khi có quy định nghiêm ngặt về thời gian sử dụng thì có thể uống thuốc Methylphenidate sau một vài tiếng khi phát hiện quên. Tuy nhiên, nếu thời gian quá xa thời điểm cần uống thì không nên uống bù có thể gây nguy hiểm cho cơ thể. Cần tuân thủ đúng hoặc hỏi ý kiến bác sĩ trước khi quyết định.

Chống chỉ định

Những trường hợp không được dùng thuốc Methylphenidate

Methylphenidate không được phép sử dụng cho trẻ dưới 6 tuổi. Người bệnh cũng không nên sử dụng Methylphenidate nếu đang mắc kèm các chứng bệnh như tăng nhãn áp, rối loạn tics, hội chứng Tourette, rối loạn lo âu, lo lắng, căng thẳng quá mức.

Để đảm bảo an toàn trước khi sử dụng thuốc hãy thông báo cho bác sĩ nếu người bệnh:

– Mắc các bệnh hoặc/và sử dụng thuốc liên quan tới rối loạn chức năng của hệ thần kinh

– Các bệnh về dạy dày, ruột, thực quản

– Tiền sử nghiện rượu, ma túy

Thông thường người mẫn cảm dị ứng với bất cứ chất nào trong thành phần của thuốc thì không được dùng thuốc. Các trường hợp khác được quy định trong tờ hướng dẫn sử dụng thuốc hoặc đơn thuốc bác sĩ. Chống chỉ định thuốc Methylphenidate phải hiểu là chống chỉ định tuyệt đối, tức là không vì lý do nào đó mà trường hợp chống chỉ định lại linh động được dùng thuốc.

Tác dụng phụ

Những tác dụng phụ khi dùng Methylphenidate

Methylphenidat có thể ảnh hưởng đến sự phát triển ở trẻ em. Hãy cho bác sĩ biết nếu con bạn xuất hiện bất kỳ bất thường gì trong quá trình phát triển. Tác dụng phụ phổ biến nhất của methylphenidate là:

– Cảm giác căng thẳng, rối loạn về giấc ngủ

– Ăn uống không ngon miệng

– Buồn nôn, đau dạ dày

– Đau, nhức đầu. Cảm giác lờ đờ, uể oải trong sinh hoạt hàng ngày.

Ngừng dùng methylphenidate và thông báo ngay cho bác sĩ nếu con bạn gặp phải các dấu hiệu như:

– Khó thở, đau ngực

– Ảo giác, hoang tưởng

– Tê, đau lạnh trên một phần hay toàn bộ cơ thể, thay đổi màu da (màu xám, đỏ hoặc xanh) ở ngón tay hay ngón chân

– Dương vật bị cương cứng kéo dài trên 4 giờ

– Đau cơ không rõ nguyên nhân

Thông thường những tác dụng phụ hay tác dụng không mong muốn (Adverse Drug Reaction - ADR) tác dụng ngoài ý muốn sẽ mất đi khi ngưng dùng thuốc. Nếu có những tác dụng phụ hiếm gặp mà chưa có trong tờ hướng dẫn sử dụng. Thông báo ngay cho bác sĩ hoặc người phụ trách y khoa nếu thấy nghi ngờ về các những tác dụng phụ của thuốc Methylphenidate

Thận trọng và lưu ý

Những lưu ý và thận trọng trước khi dùng thuốc Methylphenidate

Những đối tượng cần lưu ý trước khi dùng thuốc Methylphenidate: người già, phụ nữ mang thai, phụ nữ cho con bú, trẻ em dưới 15 tuổi, người suy gan, suy thận, người mẫn cảm dị ứng với bất cứ chất nào trong thành phần của thuốc… Hoặc đối tượng bị nhược cơ, hôn mê gan, viêm loét dạ dày.

Lưu ý thời kỳ mang thai

Bà bầu mang thai uống thuốc Methylphenidate được không?

Luôn cân nhắc và hỏi ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi dùng thuốc. Các thuốc dù đã kiểm nghiệm vẫn có những nguy cơ khi sử dụng.

Lưu ý thời kỳ cho con bú

Bà mẹ cần cân nhắc thật kỹ lợi ích và nguy cơ cho mẹ và bé. Không nên tự ý dùng thuốc khi chưa đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và chỉ dẫn của bác sĩ để bảo vệ cho mẹ và em bé.

Tương tác thuốc

Thuốc Methylphenidate có thể tương tác với những thuốc nào?

Cần nhớ tương tác thuốc với các thuốc khác thường khá phức tạp do ảnh hưởng của nhiều thành phần có trong thuốc. Các nghiên cứu hoặc khuyến cáo thường chỉ nêu những tương tác phổ biến khi sử dụng. Chính vì vậy không tự ý áp dụng các thông tin về tương tác thuốc Methylphenidate nếu bạn không phải là nhà nghiên cứu, bác sĩ hoặc người phụ trách y khoa.

Tương tác thuốc Methylphenidate với thực phẩm, đồ uống

Cân nhắc sử dụng chung thuốc Methylphenidate với rượu bia, thuốc lá, đồ uống có cồn hoặc lên men. Những tác nhân có thể thay đổi thành phần có trong thuốc. Xem chi tiết trong tờ hướng dẫn sử dụng hoặc hỏi ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ để biết thêm chi tiết.

Dược lý và cơ chế

Tương tác của thuốc Methylphenidate với các hệ sinh học

Thuốc có tác dụng giảm bớt các hành vi hiếu động quá mức và nâng cao kỹ năng lắng nghe ở những trẻ mắc chứng tăng động giảm chú ý.

Theo các nhà khoa học, có được tác dụng này là nhờ thuốc có khả năng điều chỉnh nồng độ của các chất dẫn truyền thần kinh có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát hành vi, đặc biệt là tăng nồng độ của dopamine, norepinephrine bên trong não bộ.

Methylphenidate phát huy tác dụng khá nhanh, thường chỉ sau khoảng 30 phút tới 1 giờ sau khi uống thuốc, đặc biệt dạng thuốc nhai gần như có tác dụng ngay sau khi sử dụng.

Tác dụng của thuốc có thể kéo dài trong khoảng 4-10 giờ tùy thuộc vào dạng công thức bào chế. Sau khoảng thời gian này, tác dụng của thuốc gần như không còn, do đó Methylphenidate thường được sử dụng vào sáng sớm trong những ngày trẻ đi học.

Mỗi thuốc, tuỳ theo liều dùng sẽ có tác dụng sớm, đặc hiệu trên một mô, một cơ quan hay một hệ thống của cơ thể, được sử dụng để điều trị bệnh, được gọi là tác dụng chính.

Dược động học

Tác động của cơ thể đến thuốc Methylphenidate

Động học của sự hấp thu, phân phối, chuyển hóa và thải trừ thuốc để biết cách chọn đường đưa thuốc vào cơ thể (uống, tiêm bắp, tiêm tĩnh mạch...), số lần dùng thuốc trong ngày, liều lượng thuốc tuỳ theo từng trường hợp (tuổi, trạng thái bệnh, trạng thái sinh lý...)

Bảo quản

Nên bảo quản thuốc Methylphenidate như thế nào?

Đọc kỹ hướng dẫn thông tin bảo quản thuốc ghi trên bao bì và tờ hướng dẫn sử dụng thuốc Methylphenidate. Kiểm tra hạn sử dụng thuốc. Khi không sử dụng thuốc cần thu gom và xử lý theo hướng dẫn của nhà sản xuất hoặc người phụ trách y khoa. Các thuốc thông thường được bảo quản ở nhiệt độ phòng, tránh tiếp xúc trực tiêp với ánh nắng hoặc nhiệt độ cao sẽ có thể làm chuyển hóa các thành phần trong thuốc.